Παιδεία σε δράση

Σε πείσμα ίσως των καιρών (ή μήπως εξαιτίας τους;)βγαίνουμε εκτός σχολείου με τη βεβαιότητα ότι μπορούμε να γίνουμε σημείο συνάντησης όσων ενδιαφέρονται για την αξία του πνεύματος μέσα σε μια εποχή όπου αυτό μοιάζει - προ πολλού πια - εξορισμένο. Όμως αυτό είναι που δημιούργησε τον πολιτισμό των ξακουστών Φιλίππων! Θέλουμε να μάθουμε περισσότερα μαζί με τους μαθητές μας και να τιμήσουμε αυτούς που τον δημιούργησαν, βάζοντας μια πινελιά δική μας. Ας ζωγραφίσουμε λοιπόν. Όλοι μαζί!

Πέμπτη 10 Ιουλίου 2014

Διατροφικές συνήθειες στην εφηβική ηλικία (φωτογραφικό υλικό)

Ενδοσχολική βία: επιμόρφωση από τη ΜΚΟ "Βία stop"

Σε συνεργασία με τον Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων της ΔΔΕ Καβάλας υλοποιήθηκε επιμορφωτική δράση σε αίθουσα του Γυμνασίου Κρηνίδων με διαδραστικό πίνακα. Η δράση αυτή απευθυνόταν στους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γυμνασίου μας ενημερώθηκαν, προβληματίστηκαν και μίλησαν για ένα φαινόμενο που όλες οι έρευνες δείχνουν ότι είναι υπαρκτό και στην ελληνική εκπαίδευση και που η έντασή του βαίνει μειούμενη καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και περνούν από τη μια εκπαιδευτική βαθμίδα στην άλλη: πιο έντονες και περισσότερο σωματικές οι συμπεριφορές ενδοσχολικής βίας στο δημοτικό, λιγότερο έντονες στο Γυμνάσιο και ακόμα λιγότερο στο Λύκειο, αν και εμφανιζόμενες με διαφορετικές μορφές.

Η επιμόρφωση έγινε σε διαφορετικές μέρες, πρώτα για τους μαθητές (δύο μέρες) και στη συνέχεια για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.

Με τη λήξη του προγράμματος οι μαθητές συμπλήρωσαν προαιρετικά ένα ερωτηματολόγιο έρευνας.

Τα στελέχη της ΜΚΟ "Βία Stop" που ενημέρωσαν τους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς ήταν ο Δρ. Σπυρίδων Κουτσούκης, Ειδικός Ιατροδικαστής, Αντιπρόεδρος ‘ΒΙΑ-STOP’, η κα Παρασκευή Τσίτση, Επισκέπτρια Υγείας, Ψυχιατρικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας και η κα Ελένη Φώτου, Υπ. Διδάκτωρ ΔΠΘ, Δικαστική Ψυχολόγος, «ΒΙΑ-STOP», τους οποίους και ευχαριστούμε.

Περισσότερες πληροφορίες για τη ΜΚΟ "Βία stop" και τη δράση της δείτε στους παρακάτω συνδέσμους:

http://goo.gl/g9F3Jx

Facebook "Βιαstop"

Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή (15 Μαρτίου 2014)

Η Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή εορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Μαρτίου. Καθιερώθηκε το 1983 με απόφαση του ΟΗΕ, σε ανάμνηση μιας ομιλίας του αμερικανού προέδρου Τζον Κένεντι, που έθεσε τις βάσεις του καταναλωτικού κινήματος.

Στις 15 Μαρτίου του 1962 ο Τζον Κένεντι, σε μία μνημειώδη ομιλία του στο Κογκρέσο, σκιαγράφησε τα τέσσερα βασικά καταναλωτικά δικαιώματα: Ικανοποίηση των βασικών αναγκών, ασφάλεια, πληροφόρηση και επιλογή.

Είπε, μεταξύ άλλων: « Καταναλωτές είμαστε όλοι! Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική μονάδα, η οποία επηρεάζει, αλλά και επηρεάζεται σχεδόν από κάθε δημόσια ή ιδιωτική οικονομική απόφαση. Ο καταναλωτής είναι η μόνη σημαίνουσα οικονομική μονάδα, η οποία δεν είναι αποτελεσματικά οργανωμένη και της οποίας οι απόψεις δεν ακούγονται.»

ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/worldays/5#ixzz373I2XqB5

Τιμώντας την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή το Γυμνάσιό μας είχε την πρωτοβουλία να καλέσει την κυρία Κατερίνα Γεροστεργίου, στέλεχος της τοπικής Ένωσης Καταναλωτών, η οποία σε ειδική εκδήλωση την Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014 ενημέρωσε στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του σχολείου τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς για τις δράσεις της Ένωσης.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο θέμα των καταναλωτικών συνηθειών μέσω του διαδικτύου με στόχο την πρόληψη φαινομένων διαδικτυακής απάτης, δεδομένου ότι πολλά παιδιά προχωρούν σε αγορές στο διαδίκτυο.

Τετάρτη 9 Ιουλίου 2014

Οι αστερισμοί του Βορείου Ημισφαιρίου

Στην Αστρονομία γενικά αστέρας (star) ή απλανής (σε αντιδιαστολή με τον πλανήτη), ονομάζεται το κάθε ουράνιο σώμα που διατηρεί όλες εκείνες τις ιδιότητες του δικού μας Ηλίου γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η Γη.

Αστερισμό ονομάζουμε το κάθε αυθαίρετο τμήμα της ουράνιας σφαίρας ή θόλου που περιέχει μια κάπως ξεχωριστή ομάδα άστρων.

Από την αρχαιότητα ο έναστρος νυχτερινός ουρανός όχι μόνο γοήτευε τους λαούς της γης σε όλες τις εποχές αλλά και ερέθιζε την φαντασία τους. Έτσι άρχισαν να αναζητούν στον ουρανό σχήματα και μορφές ενώνοντας με νοητές γραμμές τα λαμπρότερα αστέρια.

Χρησιμοποιώντας την φαντασία τους παρομοίασαν τις μορφές που σχηματίζονταν στον ουρανό με θεότητες, μυθικούς ήρωες, ζώα και αντικείμενα. Με αυτόν τον τρόπο γεννήθηκαν οι αστερισμοί, δηλαδή ομάδες αστεριών στον ουρανό που φαίνεται ότι βρίσκονται κοντά μεταξύ τους. Ολοι οι λαοί είχαν τα δικά τους ονόματα για τους αστερισμούς ενώ οι πρώτες γραπτές αναφορές εμφανίζονται από τους Βαβυλώνιους και ύστερα από τους Ελληνες και τους Αραβες.

Μεγάλη ήταν η σημασία τους στην ναυσιπλοΐα , πριν την εφεύρεση της πυξίδας, αφού οι ναυτικοί βασίζονταν στην παρατήρηση των αστερισμών για να μπορέσουν να προσανατολιστούν το βράδυ (τέτοια οδηγία παρέχεται στον Οδυσσέα για το τελικό τμήμα του ταξιδιού του στην Οδύσσεια ). Μπορεί να πει λοιπόν κανείς ότι οι αστερισμοί είχαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην εξάπλωση των ανθρώπων σε νέα μέρη.

Μεγάλες προσωπικότητες της Αρχαίας Ελλάδας όπως ο Ερατοσθένης, ο Ίππαρχος και ο Πτολεμαίος κατέγραψαν σε κείμενά τους καταλόγους με τους αστερισμούς όπως τους είχαν χωρίσει στην εποχή εκείνη μαζί με τους μύθους που τους συνόδευαν.

Για να μπει μια τάξη στους αστερισμούς, το 1932 η Παγκόσμια Αστρονομική Ένωση συνεδρίασε και αποφάσισε να υιοθετήσει σαν παγκόσμια αποδεκτή την εκδοχή για τους αστερισμούς του Eugene Delporte ο οποίος είχε χωρίσει τον ουρανό σε 88 αστερισμούς με σαφώς καθορισμένα σύνορα. Ετσι, σήμερα αναγνωρίζουμε στον ουρανό 88 αστερισμούς οι πιο πολλοί από τους οποίους έχουν τα ονόματα ηρώων της ελληνικής μυθολογίας.

Η επίσημη διεθνής ονομασία που δέχεται η Διεθνής Αστρονομική Ένωση για τον κάθε αστερισμό είναι η λατινική, και οι επαγγελματίες αστρονόμοι χρησιμοποιούν συνήθως την επίσημη συντομογραφία αυτής της ονομασίας, που αποτελείται πάντα από 3 γράμματα.

Τα αστέρια που δημιουργούν τον αστερισμό ούτε έχουν σχέση μεταξύ τους, ούτε βρίσκονται στο αυτό παρατηρήσιμο επίπεδο .

Λόγω όμως των ασύλληπτα μεγάλων αποστάσεων από εμάς, τα βλέπουμε «καρφωμένα» στο εσωτερικό μιας τεράστιας σφαίρας.

Με την πάροδο δεκάδων χιλιάδων χρόνων οι αστερισμοί αλλάζουν αργά μορφή και σχήμα, λόγω της διαφορετικής ταχύτητας και φοράς στην κίνηση του κάθε αστέρα, όμως αυτό δεν αναιρεί την πρακτική σημασία που είχαν για τον προσανατολισμό και τον καθορισμό της χρονικής στιγμής.

Από τους αστέρες (σε κάθε αστερισμό) μόνο οι 30 λαμπρότεροι φέρουν ο καθένας ιδιαίτερο όνομα, συνήθως ελληνικής προέλευσης όπως ο Αρκτούρος ή αραβικής όπως ο Αλτάι (=αετός ιπτάμενος).

Τόσο όμως αυτοί οι 30 αστέρες, όσο και όλοι οι άλλοι οι ορατοί χωρίς τηλεσκόπιο, σε κάθε αστερισμό, έχουν καθορισθεί διεθνώς (ο καθένας) με ένα γράμμα (μικρό) του ελληνικού αλφαβήτου. Το γράμμα α (διαβάζεται άλφα) έχει συνήθως ο λαμπρότερος αστέρας του αστερισμού, το β ο αμέσως αμυδρότερος κ.ο.κ. Έτσι λοιπόν ο Βέγας, ο λαμπρότερος αστέρας του βορείου ουράνιου ημισφαιρίου, στον αστερισμό της Λύρας, λέγεται και α Lyr (ή άλφα της Λύρας).

Εάν κάποιος αστερισμός έχει περισσότερους από 24 αστέρες (αρκετά σύνηθες) τότε αμέσως μετά τον ω (του ελληνικού αλφαβήτου) χρησιμοποιούνται τα γράμματα του λατινικού αλφαβήτου. Μετά το τέλος του λατινικού αλφαβήτου χρησιμοποιούνται οι αραβικοί αριθμοί.

Προκειμένου δε περί των υπολοίπων αστέρων που είναι ορατοί μόνο με τηλεσκόπια, αντί ονόματος χρησιμοποιείται ο αριθμός με τον οποίο και έχουν καταχωρηθεί στους αστρικούς καταλόγους.

Οι αστερισμοί που είναι κοντά στον βόρειο ουράνιο πόλο (που δείχνει ο Πολικός Αστέρας) είναι αειφανείς δηλαδή είναι ορατοί οποιαδήποτε στιγμή καθ' όλη την διάρκεια του έτους.(στο βόρειο ημισφαίριο) Τέτοιοι αστερισμοί είναι η Μικρή Άρκτος, η Μεγάλη Άρκτος και η Κασσιόπη. Αφανείς αστερισμοί είναι εκείνοι που βρίσκονται κοντά στον νότιο ουράνιο πόλο (ο οποίος ποτέ δεν είναι ορατός στην Ελλάδα) και δεν μπορεί να τους δει κανείς από την χώρα μας. Τέλος, υπάρχουν οι αμφιφανείς αστερισμοί, που είναι και οι περισσότεροι, και οι οποίοι είναι ορατοί σε ορισμένες εποχές και αόρατοι σε άλλες.

Σχεδόν όλοι οι αστερισμοί που ακολουθούν αναφέρονται από τον Πτολεμαίο και ανήκουν στους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση είναι δε αστερισμοί του βορείου ημισφαιρίου.

Στο αρχείο που ακολουθεί παρουσιάζονται οι αστερισμοί του Βορείου ημισφαιρίου. Στο τέλος του αρχείου αυτού υπάρχει πίνακας των 88 αστερισμών με την Ελληνική τους ονομασία αλλά και με την επίσημη λατινική. Επίσης σε μια επί πλέον στήλη γράφονται τα τρία πρώτα λατινικά γράμματα που είναι η συνοπτική ονομασία τους.

Δείτε τις βασικές πληροφορίες για τους αστερισμούς εδώ.

Αρχαίοι Έλληνες αστρονόμοι

Δημόκριτος

Ο Δημόκριτος γεννήθηκε στα Άβδηρα της Θράκης γύρω στα 460 π.Χ από οικογένεια αριστοκρατικής καταγωγής, δημοκρατικών όμως πεποιθήσεων. Τα Άβδηρα, ανατολικά του ποταμού Νέστου στην ακτή της Θράκης, υπήρξαν ιωνική αποικία που ιδρύθηκε το 654 π.Χ. από κατοίκους των μικρασιατικών Κλαζομενών.

Φαίνεται ότι πέθανε σε πολύ προχωρημένη ηλικία, αφού κατατασσόταν στους μακροβιότερους Έλληνες στοχαστές. Διάφορες πηγές παραδίδουν ότι έζησε από 90 ως και 109 χρόνια. Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία του θανάτου του, η οποία τοποθετείται συμβατικά στο 370 ή 360 π.Χ.

Ήταν μαθητής του Λεύκιππου. Πίστευε ότι η ύλη αποτελείτο από αδιάσπαστα, αόρατα στοιχεία , τα άτομα. Επίσης ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι ο Γαλαξίας είναι το φως από μακρινά αστέρια. Ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέφεραν ότι το σύμπαν έχει και άλλους "κόσμους" και μάλιστα ορισμένους κατοικημένους. Ο Δημόκριτος ξεκαθάριζε ότι το κενό δεν ταυτίζεται με το τίποτα ("μη ον"), είναι δηλαδή κάτι το υπαρκτό.

Τα ενδιαφέροντα του Δημόκριτου ήταν εξαιρετικά πλατιά. Ασχολήθηκε σχεδόν με όλους τους τομείς της ανθρώπινης γνώσης: μαθηματικά, μουσική, γεωμετρία, μετεωρολογία , γλωσσολογία, τέχνη του πολέμου, κοσμολογία, αστρονομία, βιολογία, γεωλογία, γεωγραφία, λογική, ηθική ,αισθητική, ιστορία, παιδεία, με φανερή αποχή από τη θρησκεία και την πολιτική. Από αυτήν την άποψη υπήρξε κατά κάποιο τρόπο πρόδρομος του Αριστοτέλη, ένας καθολικός νους, ένα πνεύμα εγκυκλοπαιδικό.

Αρίσταρχος ο Σάμιος

Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 π.Χ.- περίπου230 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός , που γεννήθηκε στη Σάμο. Είναι ο πρώτος επιστήμων (μετά τους Πυθαγορείους) ο οποίος πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, θέτοντας τον Ήλιο και όχι τη Γη, στο κέντρο του γνωστού Σύμπαντος.

Ήταν μαθητής του Στράτωνα από τη Λάµψακο, που ήταν αρχηγός της Περιπατητικής

Σχολής στην Αθήνα µεταξύ του 286 και του 268 π.Χ.

Αναφορές για το ηλιοκεντρικό σύστηµα του πλανητικού µας κόσµου υπάρχουν ακόµα και στον Πλάτωνα, αλλά ο κύριος εισηγητής του στην αρχαιότητα υπήρξε ο Αρίσταρχος.

Ελάχιστα είναι τα βιογραφικά στοιχεία που έχουµε για τον Αρίσταρχο. Σύµφωνα µε τη µαρτυρία του Ίππαρχου, ως µόνη θετική ηµεροµηνία που γνωρίζουµε για τη ζωή του, είναι το έτος 281 π.Χ. που έκανε παρατηρήσεις σχετικά µε το χρόνο του θερινού ηλιοστασίου.

Αργότερα, όπως µαθαίνουµε από τον Πλούταρχο ο Αρίσταρχος κατηγορήθηκε από τον Κλεάνθη που ήταν επικεφαλής της Σχολής των Στωικών - µεταξύ του 264 και του 232 π. Χ.- για ασέβεια, και του υποβλήθηκε µήνυση «επί αθεΐα» , επειδή «µετακίνησε την εστία του

κόσµου, διατεινόµενος ότι οι απλανείς αστέρες και ο Ήλιος δεν περιστρέφονται , αλλά η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο σε κυκλική περιφέρεια, ενώ συγχρόνως περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της και ο Ήλιος βρίσκεται στο κέντρο της τροχιάς».

Επίσης, η ίδια «κατηγορία» του αποδίδεται και από τον Αρχιµήδη στο σύγγραµµά του Ψαµµίτης, που είναι αφιερωµένο στο βασιλιά των Συρακουσών Γέλωνα τον Β΄

Και πάλι µε µαρτυρία του Αρχιµήδη , ο Αρίσταρχος πίστευε ότι οι αποστάσεις των αστέρων (από τον ήλιο που είναι το «κέντρο») είναι τόσο μεγάλες ώστε καθώς η γη κινείται γύρω από τον Ήλιο εμείς δεν τους βλέπουμε να κινούνται .

Η µεγαλοφυής θέση του Αρίσταρχου περί ηλιοκεντρικού συστήματος δεν βρήκε υποστηρικτές στην αρχαιότητα..

Όταν κατά το πρώτο µισό του 16ου αιώνα, ο Κοπέρνικος επανέφερε τη θεωρία του ηλιοκεντρισµού, γνώριζε τις απαρχές αυτής της θεωρίας από τον Αρίσταρχο, όπως µας πληροφορεί µία περικοπή από το σύγγραµµα του «περί των περιφορών ουρανίων σφαιρών». Αυτή η περικοπή σκόπιµα (;) δεν συµπεριλαµβάνεται στην πρώτη έκδοση του έργου του (Νυρεµβέργη 1543), υπάρχει όµως στο πρωτότυπο χειρόγραφο του, που βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου της Βαρσοβίας.

Στην περίπτωση του λοιπόν του Αρίσταρχου, διαπράχθηκε µια ακόµα ιστορική αδικία δηλαδή να αγνοείται ο θεµελιωτής και τιµάται ο «κλέπτης».

Η αντίληψη αυτή έχει ήδη περάσει (ευτυχώς) και σε κάποιους ξένους σοβαρούς επιστήµονες που αναγνωρίζουν το άδικο της «πνευµατικής ιδιοκτησίας» του Κοπέρνικου

Άρατος

Ο Άρατος ο Σολεύς ήταν Αλεξανδρινός ποιητής που έζησε στο διάστημα 305-240 π.Χ. Καταγόταν από τους Σολεύς της Κιλικίας ή, σύμφωνα με άλλους από τη Ταρσό αλλά μάλλον ότι εκεί έζησε για λίγο.Πατέρας του ήταν ο διαπρεπής τότε πολιτικός και στρατιωτικός Αθηνόδωρος. Μαθήτευσε κοντά στον Μενεκράτη στην Έφεσο(292 π.Χ) Στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα και έγινε μαθητής του περιπατητικού φιλόσοφου Πραξιφάνη, εκεί γνώρησε και τον Ζήνωνα τον στωικό φιλόσοφο και τον Μενέδημοτον τον ιδρυτή της Ερετριακής σχολής και τον Καλλίμαχο τον Κυρηναίο.

Ο Άρατος ασχολίθηκε και με τα μαθηματικά και με την αστρονομία.

O Άρατος έγραψε τα <<Φαινόμενα>>,αστρονομικό και μετεωρολογικό ποίημα που προκάλεσε το θαυμασμό των συγχρόνων του.

«Φαινόμενα»: Επικό ποίημα από 1154 εξάμετρους στίχους όπου περιγράφονται ποιητικά οι αστερισμοί και ουράνια φαινόμενα με κατεσπαρμένους στο έργο ύμνους, θρύλους και μύθους. Το ποιημα έχει τρία μέρη: τη «καταστερέωση» όπου εξυμνούνται οι αστερισμοί, τους «συνανατέλλοντες και συνδύοντες» και τις «διοσημείες», δηλαδή τις μετεωρολογικές προγνώσεις. Για αυτό το έργο ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος, προκειμένου να εξυμνήσει τη δύναμη και ενάργεια του Άρατου, αφιέρωσε σε αυτόν ιδιαίτερο επίγραμμα στο οποίο τον παρέβαλε με τον Ησίοδο τονίζοντας την «Αράτου σύντονος αγρυπνίην» και τη «μελιχρότητα των επέων». Αλλά και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος και ο Οβίδιος εξύμνησαν το έργο αυτό του Αράτου λέγοντας πως «ο Άρατος θα μείνει αιώνιος όπως ο Ήλιος και η Σελήνη».

Ίππαρχος ο Ρόδιος

Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος ή Ίππαρχος ο Νικαεύς (περ.190 π.Χ. - 120 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος, γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός, θεωρούμενος από αρκετούς και ακριβέστερα ως ο πατέρας της Αστρονομίας. `Αλλοι τίτλοι που του έχουν αποδοθεί είναι του μεγαλύτερου αστρονομικού παρατηρητή πρίγκιπα της παρατήρησης, θεμελιωτή της τριγωνομετρίας ως και του μεγαλύτερου αστρονόμου της αρχαιότητας , αλλά και όλων των εποχών . Η υπομονή του, η οξυδέρκειά του αλλά και το βεβαιούμενο ιστορικά πάθος του με ότι καταπιανόταν τον οδήγησαν σε δρόμους που σήμερα, αναλογικά με τα δεδομένα της εποχής του, σίγουρα εντυπωσιάζουν.

Ο Ίππαρχος, ο γιος του Διονυσίου, πέρασε τελικά στην αθανασία το 120 π. Χ. στην παραλία της αγαπημένης του Ρόδου, εκεί απ’ όπου φαίνεται ότι έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις.

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της ανακάλυψης αυτής αρκεί να επισημάνουμε ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε μια απειροελάχιστη κυκλική κίνηση του άξονα της Γης (που περιστρέφεται σαν μια σβούρα η οποία είναι έτοιμη να πέσει) και η οποία χρειάζεται 25.800 χρόνια περίπου για να συμπληρωθεί! Ανακάλυψε δηλαδή ότι το εαρινό ισημερινό σημείο μετακινείται πάνω στην εκλειπτική, με φορά αντίθετη των ζωδίων, 50 δευτερόλεπτα του ενός λεπτού της μοίρας κάθε χρόνο. Πράγμα που σημαίνει ότι με την πάροδο των αιώνων αλλάζει σιγά-σιγά και το άστρο που σημαδεύει τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Γιατί άλλος είναι σήμερα ο «Πολικός Αστέρας» που βλέπουμε στον ουρανό (Κυνόσουρα ή άλφα Μικρής Άρκτου), άλλος ήταν ο Πολικός πριν από 5.000 χρόνια (Θουμπάν ή άλφα Δράκοντα) και άλλος θα είναι ο Πολικός σε 12.000 χρόνια (Βέγας ή άλφα Λύρας).

Χάρη στην υπομονή και την οξυδέρκειά του, προσδιόρισε την θέση του περιγείου και του απογείου του Ήλιου, υπολόγισε επακριβώς την διάρκεια του ηλιακού και αστρικού έτους (επιτρέποντας έτσι στον Σωσιγένη να δημιουργήσει 100 χρόνια αργότερα το Ιουλιανό ημερολόγιο), υπολόγισε επακριβώς την λόξωση της εκλειπτικής (κλίση του γήινου άξονα), ενώ απέδειξε επίσης και την ανισότητα της διάρκειας των εποχών.

Ο πρώτος μάλιστα κατάλογος των 48 γνωστών στην αρχαιότητα αστερισμών με την ακριβή θέση 1.022 άστρων που διασώζεται στο βιβλίο του Πτολεμαίου «Μεγάλη Μαθηματική Σύνταξη» είναι δημιουργία του Ιππάρχου.

Για τον κατάλογο αυτόν ο Ίππαρχος ταξινόμησε τα άστρα με βάση την φωτεινότητα με την οποία φαίνονται στο αβοήθητο μάτι, με βάση δηλαδή το φαινόμενο μέγεθός τους, που αποτελεί μία ταξινόμηση που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα. Τα 20 λαμπρότερα άστρα τα ονόμασε πρώτου μεγέθους και τα πιο αμυδρά έκτου, ενώ όλα τα άλλα τα ταξινόμησε στις ενδιάμεσες κατηγορίες.

Στο τέλος του έργου του που διεσώθη ο Ίππαρχος παραθέτει έναν κατάλογο 24 λαμπρών άστρων που είναι διαρκώς ορατά έτσι ώστε να γνωρίζει ο παρατηρητής την ακριβή ώρα στη διάρκεια της νύχτας. Βασισμένοι στην περιγραφή της θέσης των άστρων που αναφέρεται στο έργο αυτό ορισμένοι σύγχρονοι ερευνητές υπολογίζουν ότι οι παρατηρήσεις αυτές πρέπει να έγιναν με βάση έναν χάρτη του ουρανού που πρέπει να είχε δημιουργηθεί το 140 π.Χ. στη Ρόδο, ενώ ο περίφημος μεγάλος κατάλογός του με τις θέσεις των 1.022 άστρων υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκε το 130 π.Χ.

Κλαύδιος Πτολεμαίος

Μεσαιωνικό φανταστικό πορτραίτο του Πτολεμαίου

Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος ήταν ονομαστός Έλληνας φυσικός φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στη ρωμαϊκή Αίγυπτο και έζησε στην Αλεξάνδρεια κατά την περίοδο 127 – 151 μ.Χ. Το σπουδαιότερο έργο του, «Η Μεγίστη» (ή «Μαθηματική Σύνταξις»), σώθηκε στα αραβικά ως «Αλμαγέστη» και στηρίζεται στις παρατηρήσεις διάφορων προγενέστερων αστρονόμων και ιδίως του Ιππάρχου. Αποτέλεσε ένα από τα κείμενα που έδωσαν ώθηση στην αστρονομία των Αράβων. Επίσης ο Πτολεμαίος ασχολήθηκε με τη μουσική, την οπτική, τη μαντική αστρολογία και τη γεωγραφία.

Ο Πτολεμαίος θεωρούσε τη Γη σφαιρική κι ακίνητη, και μεγαλύτερη απ' όλα τα ουράνια σώματα. Για να εξηγήσει την ανάδρομη κίνηση των πλανητών, εισήγαγε στο γεωκεντρικό μοντέλο των έκκεντρων κύκλων και επικύκλων που είχε ήδη προταθεί από τον Απολλώνιο τον Περγαίο και τον Ίππαρχο, την έννοια του εξισωτικού σημείου ή εξισωτή (equant). Τοποθετώντας έναν παρατηρητή στο εξισωτικό σημείο, τότε αυτός θα βλέπει το σώμα που περιφέρεται γύρω του σε έναν επίκυκλο, να διανύει σε ίσους χρόνους ίσες γωνίες (κάτι που παραπέμπει στον νόμο των ίσων εμβαδών του Κέπλερ). Το μοντέλο αυτό έδινε ικανοποιητικά αποτελέσματα, με σφάλμα της τάξης μόνο λίγων μοιρών, γι' αυτό και επικράτησε για 14 αιώνες.

Στη «Μεγίστη Σύναξιν» ο Πτολεμαίος καταγράφει μεν το γεωκεντρικό σύστημα του Ίππαρχου, αλλά το συστηματοποιεί και το συνδυάζει με δικές του παρατηρήσεις, με αποτέλεσμα μία πλήρη αστρονομική σύνθεση που περιελάμβανε κατάλογο αστέρων και αστερισμών, ένα προβλεπτικό μοντέλο για τις μελλοντικές θέσεις των ουράνιων σωμάτων και τις μελλοντικές εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης, καθώς και μία προτεινόμενη αντίληψη του Σύμπαντος ως ένα σύνολο ομόκεντρων σφαιρών, όπου οι πλανήτες, ο Ήλιος και η Σελήνη κινούνται ο καθένας στην επιφάνεια της δικής του κοσμικής σφαίρας ενώ οι απλανείς αστέρες τοποθετούνται συλλήβδην στην εξώτερη σφαίρα.

Στο έργο του «Γεωγραφία» συλλέγει το σύνολο των γεωγραφικών γνώσεων της εποχής του και το εμπλουτίζει με αναφορές ναυτικών, με αποτέλεσμα μία σχετικά ακριβή περιγραφή της Ευρώπης (με έμφαση βέβαια στην πολιτισμένη Μεσόγειο), της βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής χερσονήσου. Στο μνημειώδες έργο του Τετράβιβλος ο Πτολεμαίος συνοψίζει τον κορμό γνώσης της ελληνιστικής μαντικής ωροσκοπικής αστρολογίας σε μία εκτενή, εκλογικευμένη και συστηματοποιημένη επιτομή που ταίριαζε με το γεωκεντρικό σύστημα της Μεγίστης Σύναξης. Ο Πτολεμαίος, ο οποίος θεωρούσε τη μαντική αστρολογία πιθανοκρατικό εργαλείο αλλά όχι αλάνθαστο οδηγό, απέρριπτε άλλους διαδεδομένους τύπους μαντείας όπως η αριθμολογία, ενώ παρέδωσε κι ένα εγχειρίδιο οπτικής και μία μελέτη επάνω στη θεωρία της μουσικής, όπου συμφωνούσε με τους πυθαγόρειους στην αντιστοίχιση μαθηματικών αναλογιών στα μουσικά χρονικά διαστήματα.

Κατάλογος Αρχαίων Ελλήνων Αστρονόμων

Αγλαονίκη

Αγρίππας ο Βιθύνιος

Άδραστος ο Αφροδισιεύς

Αέτιος ο Αντιοχεύς

Αισχύλος ο Αστρονόμος

Αλέξανδρος ο Πλευρώνιος

Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης

Αναξαγόρας ο Κλαζομενεύς

Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος

Αναξιμένης ο Μιλήσιος

Ανδρόνικος ο Κυρρήστης